ARS POETICA?
Czeslaw Milosz [ Poloni-ShBA, 1911-2004 – Çmimi Nobel për Letërsi, 1980 ]
Gjithmonë kam aspiruar për një formë më të gjerë
që do ishte e lirë nga pretendimet e poezisë a të prozës
dhe e cila do t’na lejonte ta kuptojmë njëri-tjetrin,
pa i ekspozuar agonitë sublime të autorit a të lexuesit.
Në vetë thelbin e poezisë ekziston diç e pahijshme:
lind diç që nuk dinim se e kishim brenda,
kështu që i pulitim sytë, sikur një tigër të kishte dalë
dhe tani në dritë, duke fshikulluar me bishtin e tij.
Ja pse me të drejtë thuhet që poezia diktohet nga një demonion,
anise është ekzagjerim të pohohet se ky duhet të jetë një engjëll.
E vështirë t’ia qëllosh ku i ka rrënjët kjo krenari e poetëve,
kur aq shpesh turpërohen nga ekspozimi i brishtësisë së tyre.
Cili njeri i arsyeshëm do dëshironte të jetë një qytet demonësh,
të cilët sillen si në shtëpinë e vet, flasin në shumë gjuhë
dhe të cilët nuk janë të kënaqur me vjedhjen e buzëve a të dorës,
tek merren me ndryshimin e fatit të tij sipas rehatisë të tyre?
Është e vërtetë, diç që është ngjethëse vlerësohet shumë sot,
kështu që mund të pandehni se jam vetëm duke bërë shaka,
apo se e kam shpikur dhe një mjet tjetër më shumë
për ta lavdëruar Artin me ndihmën e ironisë.
Ishte një kohë kur vetëm libra të mençur lexoheshin,
na ndihmonin rreth peshës së dhimbjes e të mjerimit tonë.
Në fund të fundit, kjo s’është pothuaj e njëjta gjë me gjethërimin
e njëmijë veprave të freskëta nga klinikat psikiatrike.
Megjithatë bota është ndryshe nga ç’duket të jetë,
dhe ne jemi ndryshe nga si e shohim veten në përçartjet tona.
Njerëzit, pra, e ruajnë integritetin e heshtur,
duke fituar kështu respektin e të afërmve dhe të fqinjëve.
Qëllimi i poezisë është që t’na e përkujtojë sa e vështirë
është të ngelesh vetëm një person, meqë shtëpia jonë
është e hapur, nuk ka çelësa në dyert dhe vizitorët
e padukshëm hyjnë e dalin sipas dëshirës.
Ajo që po thosha këtu, jam dakord, nuk është poezi,
pasi poezitë duhet të shkruhen rrallë dhe pa dëshirë,
nën presion të padurueshëm dhe me shpresën se vetëm
shpirtrat e mirë, jo të ligët, na zgjedhin si instrument të tyre.
Berkeley, 1968
– – –
© 1988 Czeslaw Milosz Royalties, Inc. – Burimi: The Collected Poems: 1931-1987 (The Ecco Press, 1988)
© përkthyer në anglisht nga Czeslaw Milosz dhe Lillian Vallee, në shqip S. Guraziu – Ars Poetica, 2013