“…Pasqyra e kthjellët e kuptimësisë s’mund të jetë “aq e kthjellët” pa vetëdijen, si stad më i lartë i intelektit. Dhe, si mrekulli, ky intelekt nuk operon me mekanizma por thjesht “vetëm” me energji të kulluar. Së paku jo me asnjë lloj mekanizmi që njeh shkenca. Sintezë superfunksionale e materies dhe jomateries, mirëpo jo për hir se intelekti s’mund të ekzistojë vetëm apo se i duhet të “pushojë në prehër” të materies. Intelektit nuk i duhet medoemos materia. Intelektit i duhet energjia.
Vetëdija do t’jetë njëra nga fushat finale në të cilën (si fushë studimi) shkenca s’mund të aspirojë. Jo vetëm për faktin se vetëdija, si stad i përkryer i procesit mendor, nuk është materiale. Shkenca do t’bëjë çmos për t’i dhënë asaj natyrën e mekanizmave, sepse përndryshe më tej në këtë rrafsh shkenca pushon së ekzistuari. Sepse shkenca është vetë derivat që pushon në atë rrafsh. Aty fle edhe vetë shkenca si kuptimësi. Çdo shkelje në portat e vetëdijes rezulton në paradoks.
– – –
Vetëdija është e “vërteta” sepse vetëdija është vetë njeriu, fuqia që dimensionalizon të vërtetën, që e ndjen atë. E vërteta subjektive si e “vërtetë” nuk vjen nga jashtë… përkundrazi, ajo duhet ta pushtojë të jashtmën. Nga jashtë vijnë informacionet mbi pjesëzat e mozaikut-jashtësi. Varet nga ne; respektivisht nga shumë faktorë bashkëndikues (stadi mendor, fuqia analitike, ushqimi informativ etj.) se si do ta kompletojmë pasqyrën-mozaik të realitetit. E vërteta gjithmonë do t’ndodhet brenda nesh dhe do t’burojë nga ne. Ngjashëm si me Diellin, drita e tij pushton errësirën e gjithësisë. Dielli, në sensin si yll, s’do t’ketë kurrë nevojë për dritë.”
S. Guraziu – Shkenca si “besim” dhe Religjioni – publikuar në “Haemus”, Nr. 1-2 (26-27) / 2006 – Bukuresht
